تاریخ ولادت ام البنین مشخص نیست اما در منابع شیعی با توجه به تاریخ ولادت فرزند ارشدش عباس که در سال ۲۶ هجری بوده‌است، تولدش را در سال‌های ۵ و ۹ هجری قمری دانسته شده‌است. «حزام بن خالد بن ربیعة بن وحید بن کعب بن عامر بن کلاب» پدر ام‌البنین است مردی شجاع، دلیر و راستگو که از صفات ویژه او اکرام به میهمان و منطق قوی اوست.

ام البنین، همسر حضرت علی (ع) و مادر سردار کربلا و مادر پسرانِ حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (ع) میباشد که در این مطلب به زندگینامه این بانوی بزرگوار می‌پردازیم.

زندگینامه حضرت ام‌البنین (ع)

حضرت ام البنین (ع) بعد از زینب کبری (ع) دار فانی را وداع گفت، ولی تاریخ‏ نگاران سال ارتحال او را متفاوت نگاشته‏ اند، به طوری که عده‏ ای آن را سال ۷۰ ق بیان کرده ‏اند و عده دیگری تاریخ وفات حضرت ام البنین (ع) آن مادر فداکار را، سیزدهم جمادی الثانی سال ۶۴ ق دانسته ‏اند که نظر دوم از شهرت بیشتری برخوردار است.

۲۲ اسفند ماه ۱۳۹۵ مصادف با سیزدهم جمادی ‏الثانی، یادآور روزی غم‏ انگیز بود؛ روزی که در آن مادری فداکار و بانویی با عظمت از تبار دلاوران، به سوی معبود پر کشید.

ام البنین، مادر پسرانِ حضرت علی (ع) ، بعد از عمری تلاش، شکیبایی و استقامت با اهدای چهار فرزند رشید به پیش‏گاه مولایش، حسین بن علی (ع) ، با دلی پر از محبت و عشق، راهی دیار دوست شد و در بقیع، آرام‏گاهِ خوبان، در جوار دیگر فرزند زهرا (ع) برای همیشه رحل اقامت افکند.

تاریخ وفات حضرت ام‌البنین (ع)

حضرت ام البنین (ع) بعد از زینب کبری (ع) دار فانی را وداع گفت، ولی تاریخ ‏نگاران سال ارتحال او را متفاوت نگاشته ‏اند، به طوری که عده‏ای آن را سال ۷۰ ق بیان کرده ‏اند و عده دیگری تاریخ وفات آن مادر فداکار را، سیزدهم جمادی الثانی سال ۶۴ ق دانسته‏ اند که نظر دوم از شهرت بیشتری برخوردار است.

ام‏‌البنین را در بقیع، در جوار امام حسن مجتبی (ع) ، فاطمه بنت اسد (ع) و دیگر شخصیت ‏های اسلامیِ مدفون در آن‏جا به خاک سپردند.

حضرت ام‌البنین (ع) که بود ؟

نام و مشخصات حضرت ام‌البنین (ع)

نامش فاطمه و کنیه‏اش امُّ البنین (مادر پسران) است. پدرش حِزام، و مادرش ثمامه یا لیلاست. همسرش علی‌‏بن ابی‏‌طالب (ع) و فرزندانش عباس (ع) ، عبداللّه‏، جعفر و عثمان هستند که هر چهار نفر در سرزمین کربلا و در رکاب امام حسین (ع) به شهادت رسیدند. آرام‏گاه وی در مدینه منوّره و قبرستان بقیع است.

تاریخ ولادت حضرت ام‌البنین (ع)

در مورد تاریخ دقیق ولادت حضرت ام‏‌البنین اطلاعی در دست نیست و تاریخ‏نگاران سال ولادت او را ثبت نکرده ‏اند، ولی یاد آور شده ‏اند که تولد پسر بزرگ ایشان، حضرت ابوالفضل (ع) ، در سال ۲۶ ق اتفاق افتاده است.

برخی از تاریخ‏‌ نگاران زمان ولادت ایشان را در حدود پنج سال پس از هجرت تخمین می‏زنند.

حضرت ام‌البنین (ع) بانویی از تبار دلاوران عرب

تاریخ گواهی می‏دهد که پدران و داییان حضرت ام‏‌البنین از دلیران عربِ پیش از اسلام بوده و از آن‏ها به هنگام نبرد، دلیرمردی‌‏های فراوانی نقل شده است که در عین شجاعت بزرگ و پیشوای قوم خود نیز بوده‏‌اند، آن‏چنان که حاکمان زمان در برابرشان سرتسلیم فرود می‌‏آورند.

اینان همانان هستند که عقیل ـ نسب ‏شناس بزرگ عرب و برادر علی (ع)، به امیرالمؤمنین (ع) گفت: در میان عرب از پدرانش شجاع‏تر و قهرمان‏تر یافت نمی‏شود.

انتخاب ام البنین (ع) برای همسری حضرت علی (ع)

بعد از شهادت فاطمه زهرا (ع) ، علی بن ابی‏طالب (ع) برادرش عقیل را که آشنا به علم نسب‏ شناسی عرب بود فرا خواند و از او خواست که برایش همسری از تبار دلاوران برگزیند تا پسر دلیری برای مولا به ارمغان آورد.

عقیل، فاطمه کلابیه را برای حضرت برگزید که قبیله و خاندانش، بنی کِلاب، در شجاعت بی‏مانند بودند، و حضرت علی (ع) نیز این انتخاب را پسندید.

خواستگاری حضرت علی از ام‌البنین (ع)

بعد از این که عقیل شجره‏نامه‏ های اَعراب را بررسی و ام‏‌البنین را انتخاب کرد، حضرت علی (ع) ، او را نزد پدر ام‏‌البنین فرستاد. پدرخشنود از این وصلت مبارک، نزد دختر خود شتافت و موضوع را در میان گذاشت.

ام البنین نیز با سربلندی و افتخار پاسخ مثبت داد و پیوندی همیشگی بین وی و مولای متقیان علی بن ابی‏طالب (ع) برقرار شد.

امام علی (ع) ، در همسرش عقلی سترگ، ایمانی استوار، آدابی والا و صفاتی نیکو مشاهده کرد و او را گرامی داشت و از صمیم قلب در حفظ حُرمت او کوشید.

اولین روز زندگی مشترک حضرت علی و ام‌البنین (ع)

روز اولی که ام البنین (ع) پا در خانه علی (ع) گذاشت، حسن و حسین (ع) مریض بوده و در بستر افتاده بودند. عروس تازه ابوطالب، به محض آن‏که وارد خانه شد، خود را به بالین آن دو عزیز عالم وجود رسانید و هم‏چون مادری مهربان به دلجویی و پرستاری آنان پرداخت.

تغییر نام فاطمه به ام البنین

فاطمه کلابیه، بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک با علی (ع) ، به امیرالمؤمنین پیشنهاد کرد که به جای «فاطمه»، که اسم قبلی و اصلی وی بوده، او را ام البنین صدا زند تا فرزندان حضرت زهرا (ع) از ذکر نام اصلی او توسط پدرشان، به یاد مادر خویش، فاطمه زهرا (ع) نیفتند و در نتیجه، خاطرات گذشته، در ذهن آن‏ها تداعی نگردد و رنج بی‏مادری آن‏ها را آزار ندهد.

محبت بی‏ دریغ ام البنین (ع) به فرزندان زهرا (ع)

ام‏‌البنین بر آن بود که، در زندگی جای خالی حضرت زهرا (ع) را برای فرزندان ایشان پر کند؛ مادری که در اوج شکوفایی پژمرده شد و آتش به جان فرزندان خردسال زد: فرزندان فاطمه زهرا (ع) در وجود این بانوی پارسا، مادر خود را می‏‌دیدند و رنج فقدانِ مادر را کمتر احساس می‏کردند.

ام‏‌البنین (ع) ، فرزندان دختر گرامی رسول خدا (ص) را بر فرزندان خود مقدّم می‌‏داشت و بخش عمده محبت و علاقه خود را متوجه آنان می‏کرد و آن را فریضه ‏ای دینی می‏‌شمرد؛ زیرا خداوند متعال در کتاب خود، همگان را به محبت آنان دستور داده است.

زندگینامه حضرت ام‌البنین همسر حضرت علی