پویش مهربانی در بازار رهن و اجاره؛ گامی برای تعدیل نرخ‌ها و حفظ کرامت مستأجران

زهرا مطهری- تماشا 
افزایش نرخ تورم در سال‌های اخیر، توان مالی مستأجران را برای پرداخت افزایش اجاره‌بها به‌شدت کاهش داده است و بسیاری از مستأجران قادر به پرداخت هزینه‌های اضافی مدنظر بازار سنتی نیستند.
به گزارش روزنامه «تماشا»، در اوج فصل جابجایی مستأجران ، به‌جز بسته‌ای که در شورای عالی مسکن برای حمایت از مستأجران تصویب شده، اطلاعی از برنامه‌های عملی وزارت راه و شهرسازی برای ساماندهی بازار و حمایت از مستأجران وجود ندارد.
این موضوع بلاتکلیفی و ابهام در بازار اجاره را تشدید کرده و به نفع شیوه سنتی محاسبه رهن و اجاره شده است که نسبتی از قیمت مسکن به‌عنوان رهن کامل مدنظر قرار می‌دهد و با تبدیل این رقم با نرخ ۲۰ تا ۳۰ درصد ماهانه به اجاره، نرخ‌های نهایی را تعیین می‌کند.
از آنجایی‌که تورم اجاره‌بها در شیوه سنتی، همچنان از تورم انباشته مسکن عقب‌تر است، بی‌عملی متولیان مسکن می‌تواند چراغ سبزی برای تداوم این شیوه در بازار اجاره باشد؛ درحالی‌که در اقتصاد متورم ایران، بخش عمده سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن از محل جهش‌های متوالی قیمت این کالا محقق می‌شود و نباید این بازدهی، ملاک افزایش هزینه اجاره مسکن نیز باشد.
در این شرایط با توجه به رکود فعلی بازار و عدم شفافیت در قیمت‌گذاری، انتظار می‌رود، ثبات نسبی در بازار اجاره ادامه داشته باشد؛ اما اگر سامانه ملی املاک تکمیل نشود و وزارت راه و شهرسازی قیمت‌های منطقه‌ای را اعلام نکند، نظارت بر بازار اجاره با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد بود و طبق معمول، مستأجران با فشار اقتصادی بیشتری مواجه خواهند بود.
با این توضیح در شرایطی ‌که افزایش نرخ رهن و اجاره در ماه‌های اخیر فشار مضاعفی بر دوش مستأجران گذاشته و بسیاری از خانواده‌ها را در تأمین سرپناهی مناسب با مشکل مواجه کرده است، رئیس اتحادیه مشاوران املاک شیراز از اجرای «پویش مهربانی» در بازار مسکن خبر داد؛ پویشی که هدف آن، دعوت از مالکان به رعایت انصاف و همراهی با مردم در این شرایط دشوار اقتصادی است.
شهرام نامدار، در گفت وگو‌ با تماشا، با اشاره به وضعیت نگران‌کننده بازار رهن و اجاره در آستانه فصل جابه‌جایی‌ها، گفت: در ماه‌های اخیر شاهد رشد بی‌رویه و گاه غیرمنطقی نرخ اجاره‌بها در مناطق مختلف شهر هستیم که نه‌تنها با توان اقتصادی مستأجران همخوانی ندارد، بلکه موجب افزایش تنش‌های اجتماعی و خانوادگی شده است. بسیاری از شهروندان برای تأمین کرایه منزل، ناچار به صرف‌نظر از نیازهای اولیه زندگی شده‌اند ضمن اینکه در مواردی برخی خانواده ها مجبور به ترک مناطق سکونت خود و مهاجرت به حاشیه شهرها شده‌اند.
وی افزود: این وضعیت محصول شرایط اقتصادی کلان کشور، از جمله نرخ تورم، کاهش قدرت خرید مردم، و نبود سازوکارهای حمایتی پایدار در بخش مسکن است. با این حال، در چنین شرایطی، تنها راهکار کوتاه‌مدت، همدلی و همکاری اجتماعی است؛ از همین رو، اتحادیه املاک شیراز با همراهی مشاوران املاک، «پویش مهربانی» را برای سومین سال متوالی برای دعوت از مالکان به همراهی با مستأجران اجرایی کرده است.
 دعوت به انصاف، نه الزام قانونی
رئیس اتحادیه مشاوران املاک شیراز  با تأکید بر اینکه پویش مهربانی جنبه‌ای توصیه‌ای و اخلاقی دارد، خاطرنشان کرد: قانون نمی‌تواند و نباید همه شئون انسانی را پوشش دهد. ما به عنوان اتحادیه صنفی، از مالکان محترم درخواست می‌کنیم در تعیین میزان اجاره، انصاف را در نظر بگیرند. واقعیت این است که بسیاری از مستأجران دیگر توان پرداخت اجاره‌های سنگین را ندارند و ادامه این روند، نه به نفع موجر است و نه به نفع مستأجر. اگر خانه‌ای خالی بماند یا مستأجر نتواند تعهد خود را ایفا کند، آسیب آن در نهایت به مالک نیز بازمی‌گردد.
 نقش مشاوران املاک در مدیریت آرامش بازار
نامدار در ادامه، مشاوران املاک را به عنوان حلقه واسط میان موجر و مستأجر، دارای نقشی کلیدی در آرام‌سازی بازار دانست و افزود: ما از مشاوران املاک می‌خواهیم که در تنظیم قراردادها، به جای تشویق مالکان به افزایش نرخ، نقش یک مشاور امین و بی‌طرف را ایفا کنند. آنچه امروز از بازار می‌خواهیم، ثبات و تعادل است،.
وی افزود: مشاوران باید واقعیت‌های اقتصادی جامعه را به موجران منتقل کنند و به آن‌ها توضیح دهند که افزایش‌های بی‌رویه ممکن است منجر به خالی ماندن واحد یا بی‌اعتمادی در روابط شود. همچنین، از مشاوران می‌خواهیم در معرفی واحدهای مناسب، دلسوزانه و مسئولانه 
عمل کنند.
 تنگنای معیشت و چشم‌انداز نامطلوب
رئیس اتحادیه مشاوران املاک شیراز  در ادامه  با اشاره به مشکلات معیشتی گسترده در میان اقشار مختلف مردم گفت: امروز حتی بسیاری از کارکنان رسمی دولت، معلمان، بازنشستگان و کارگران نیز با مشکل تأمین هزینه مسکن روبه‌رو هستند. اگر نتوانیم همبستگی اجتماعی را برای کنترل نرخ اجاره ایجاد کنیم، این بحران به‌زودی از مسکن فراتر رفته و آثار منفی آن در سایر حوزه‌های اجتماعی نیز آشکار خواهد شد.
نامدار همچنین به ضرورت ورود نهادهای حمایتی و دولتی به موضوع اجاره مسکن اشاره کرد و گفت: دولت باید با تقویت ابزارهایی مانند وام ودیعه مسکن، افزایش ساخت مسکن اجاره‌ای و کنترل مؤثر بر بازار مسکن، از فشار روی مردم بکاهد. اما تا آن زمان، نقش جامعه، مالکان و صنف املاک در حمایت از اقشار مستأجر بسیار مهم است.
 فراخوان به همدلی
وی در پایان با اشاره به لزوم تداوم پویش مهربانی در سراسر شیراز، گفت: ما به دنبال ایجاد فضایی انسانی و اخلاق‌مدار در بازار اجاره هستیم. از تمامی مالکان محترم تقاضا داریم با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی مردم، در مسیر کاهش فشارها و افزایش آرامش در جامعه گام بردارند. همچنین از رسانه‌ها و فعالان اجتماعی دعوت می‌کنیم تا با معرفی این پویش و ترویج فرهنگ انصاف، به حمایت از اقشار مستأجر بپردازند.